Trong thời đại 4.0, Trí tuệ nhân tạo (AI) hiện diện khắp mọi nơi trong cuộc sống. Từ gợi ý bài hát kế tiếp đến điều khiển trợ lý ảo trên điện thoại thông minh, các hệ thống AI đã nâng cao cách chúng ta tương tác với các thiết bị công nghệ.
Cuối năm 2022, sự ra đời của Generative AI đã thay đổi ngành công nghệ một cách nhanh chóng và vượt trội. Đây là một phân nhánh sáng tạo của AI, có thể trình bày nội dung và kiến thức thông qua các hình thức khác nhau.
Bài viết này của STEAM for Vietnam đơn giản hoá AI và Generative AI, giúp những khái niệm này dễ tiếp cận hơn. Từ đó, chúng ta có thể hiểu được sự khác nhau của AI và Generative AI để ứng dụng trong các vấn đề khác nhau của cuộc sống.
Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) là gì?
Trí tuệ nhân tạo (AI) là một nhánh của Khoa học Máy tính và chuyên mô phỏng lại trí tuệ của con người. AI giúp giải quyết các vấn đề nhận thức như học tập, sáng tạo và nhận diện hình ảnh. Từ đó, Trí tuệ nhân tạo được ứng dụng rộng rãi trong thu thập và phân tích đã dữ liệu từ nguồn khác nhau như cảm biến thông minh, nội dung do con người tạo ra, công cụ giám sát, và nhật ký hệ thống.
Mục tiêu chính của AI là phát triển hệ thống tự học và tìm ra ý nghĩa từ lượng dữ liệu khổng lồ. Sau đó, AI áp dụng những kiến thức đã học để giải quyết vấn đề mới một cách hiệu quả, tương tự như cách con người xử lý thông tin.
Trí tuệ nhân tạo xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau trong cuộc sống. Trong lĩnh vực giải trí, AI giúp các nền tảng như Netflix hoặc Youtube gợi ý bộ phim kế tiếp dựa trên thói quen và lịch sử của người dùng. Trong lĩnh vực bán lẻ, AI phân tích hành vi mua hàng để gợi ý sản phẩm phù hợp, từ đó nâng cao trải nghiệm mua sắm của khách hàng.
Không chỉ vậy, trợ lý ảo như Siri của Apple hay Google Assistant sử dụng AI để hiểu và phản hồi các câu hỏi của bạn, từ việc thiết lập lịch trình cho đến kiểm tra thông tin thời tiết hoặc tin tức.
AI còn đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực y tế. Các thuật toán AI có khả năng phân tích hàng ngàn hình ảnh chụp X-quang hoặc MRI để giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh nhanh chóng và chính xác hơn.
Ngoài ra, trong lĩnh vực tự động hóa, các robot thông minh được trang bị AI giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, tăng năng suất lao động mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Các ứng dụng này, cùng với sự tiến bộ không ngừng của công nghệ AI, không chỉ cải thiện hiệu quả công việc mà còn mang lại những tiện ích không thể phủ nhận cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Khám phá Generative AI
Generative AI là một nhánh của Trí tuệ nhân tạo, nơi AI không chỉ đơn thuần phân tích dữ liệu mà còn có khả năng tạo ra nội dung mới và sáng tạo. Khác biệt so với các hệ thống AI truyền thống, Generative AI sử dụng các mô hình học sâu (deep learning) để “học” từ một lượng lớn dữ liệu – từ văn bản, hình ảnh, âm thanh đến video, và từ đó tạo ra nội dung mới mà không cần sự can thiệp trực tiếp từ con người.
Một trong những ứng dụng phổ biến của Generative AI là trong lĩnh vực văn học và báo chí, nơi nó có thể tự động soạn thảo các bài báo hoặc câu chuyện ngắn dựa trên các xu hướng và thông tin hiện có.
Trong lĩnh vực âm nhạc, các mô hình Generative AI có thể phân tích những bản nhạc, học hỏi phong cách và các cấu trúc của các câu nhạc, sau đó sáng tác các bản nhạc mới. Đối với mỹ thuật, Generative AI đã được sử dụng để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật số, thậm chí tái tạo phong cách của các họa sĩ nổi tiếng.
Cách thức hoạt động của Generative AI tương tự như quá trình học tập và nghiên cứu. Đầu tiên, Generative AI tiếp nhận và xử lý thông tin từ các dữ liệu đã được “dạy” rồi sử dụng kiến thức này để tạo ra các sản phẩm mới.
Một ví dụ cụ thể là hệ thống GPT (Generative Pre-trained Transformer), được sử dụng để tạo ra văn bản. Sau khi được huấn luyện trên một kho dữ liệu văn bản lớn, GPT có thể tạo ra các đoạn văn có cấu trúc và ngữ nghĩa chính xác, phục vụ nhiều mục đích khác nhau của con người.
Đặc biệt là phiên bản mới nhất GPT-4o có khả năng hiểu và tạo ra văn bản phức tạp hơn và tích hợp các tính năng đa nhiệm. Điều này cho phép nó thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng lúc với độ chính xác cao. Không chỉ dừng lại ở văn bản, GPT-4o còn có khả năng tự chụp ảnh trực tiếp, minh họa và tạo ra hình ảnh, mở rộng phạm vi ứng dụng của Generative AI trong việc hỗ trợ và nâng cao nhiều lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống.
Từ những tính năng trên, chúng ta có thể thấy Generative AI đang mở ra những cánh cửa mới cho sự sáng tạo không giới hạn, đồng thời cũng đặt ra các vấn đề liên quan đến đạo đức lẫn sự công bằng.
Lợi ích của AI và Generative AI
AI và Generative AI đem lại nhiều lợi ích đa dạng, đóng góp vào sự tiến bộ của nhiều ngành nghề khác nhau.
Trong lĩnh vực y tế, AI đã trở thành công cụ không thể thiếu giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh một cách nhanh chóng và chính xác. Sử dụng các thuật toán phức tạp, AI phân tích hình ảnh y tế và dữ liệu lâm sàng để phát hiện các dấu hiệu bệnh tật từ sớm, giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất, từ đó nâng cao tỷ lệ thành công của các can thiệp y tế.
Trong ngành tài chính, AI đã cách mạng hóa cách thức các ngân hàng và công ty bảo hiểm hoạt động. Công nghệ này giúp phát hiện và ngăn chặn gian lận thông qua việc phân tích hàng triệu giao dịch để xác định các mẫu hành vi bất thường. Nhờ đó, AI góp phần bảo vệ tài sản và thông tin cá nhân của khách hàng, đồng thời giúp các tổ chức tài chính giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.
Generative AI, một nhánh đặc biệt của Trí tuệ nhân tạo, đã đem lại nhiều cơ hội mới cho các ngành công nghiệp sáng tạo. Trong lĩnh vực nghệ thuật, công nghệ này cho phép các nghệ sĩ và nhà thiết kế khám phá ra các phong cách và ý tưởng mới mà không bị giới hạn bởi nguồn lực truyền thống hay thời gian. Nhờ vào khả năng tự động hóa quá trình sản xuất nội dung, Generative AI giải phóng tiềm năng sáng tạo để con người tập trung vào việc đổi mới và phát triển ý tưởng.
Bên cạnh đó, AI cũng đang làm thay đổi cách thức các doanh nghiệp vận hành bằng cách tối ưu hóa các quy trình, cải tiến quản lý chuỗi cung ứng và hỗ trợ ra quyết định. Các hệ thống thông minh này phân tích dữ liệu thời gian thực để đưa ra các dự báo chính xác, từ đó giúp các nhà quản lý đưa ra các quyết định kinh doanh chiến lược.
Nhìn chung, AI và Generative AI không chỉ là công nghệ của tương lai mà còn là chìa khóa để mở rộng khả năng hiện tại của con người, cải thiện chất lượng cuộc sống và đẩy mạnh sự phát triển kinh tế xã hội.
Thấu hiểu sự cần thiết của việc tìm hiểu về tư duy máy tính và AI, vào mùa hè này, STEAM for Vietnam sẽ triển khai chương trình đào tạo Train the Trainer 2024, nối tiếp sự thành công của Train the Trainer 2023 để tiếp tục mang đến chuỗi hoạt động đào tạo giáo viên tiền phương nhằm nâng cao chuyên môn giảng dạy. Đặc biệt trong chương trình năm nay, các thầy cô không chỉ được tìm hiểu về Tư duy máy tính, cách ứng dụng tư duy vào giảng dạy với một ví dụ cụ thể là công cụ Scratch mà còn được tìm hiểu về AI – tương lai của giáo dục.
Train the Trainer 2024 tiếp tục nối tiếp Train the trainer 2023 mang đến một chương trình đào tạo giáo viên với các bài học về Tư duy máy tính, cách ứng dụng tư duy máy tính vào giảng dạy và đặc biệt là AI và các chuyên đề về dạy học.
Người viết: Nguyễn Tuấn Khang
— — —
STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.
— — —
📧Email: hello@steamforvietnam.org
🌐Website: www.steamforvietnam.org
🌐Fanpage: STEAM for Vietnam