Liệu AI có thể thay thế con người?
Trước sự ra đời của Gen AI vào năm 2022, AI là lĩnh vực khoa học máy tính hầu như chỉ dành cho các nhà khoa học và các công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Trong thời gian này, các tính năng nổi bật của AI thường xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử hay tài chính như giới thiệu sản phẩm, đề xuất các video và quảng cáo trên mạng xã hội, hay dự báo khấu hao, v.v. Mặc dù vậy, AI trên thực tế chỉ được ứng dụng bởi các doanh nghiệp có nguồn lực tài chính ổn định.
Bên cạnh đó, AI thường được sử dụng trong nghiên cứu khoa học, đặc biệt ở các lĩnh vực chuyên sâu, phục vụ mục đích nghiên cứu và xây dựng mô hình dự báo. Do đó, dù có giá thành bản quyền cao cùng với các tính năng chuyên biệt, chiều rộng của ứng dụng AI không lớn.
Tuy nhiên, thế giới nhanh chóng chứng kiến cuộc cách mạng công nghệ mới vào cuối năm 2022 với sự ra đời của Generative AI (Gen AI), hay còn gọi là Trí tuệ nhân tạo Tạo sinh. Đây là một nhánh của AI, tập trung vào khả năng tạo ra hình ảnh, văn bản, và các dạng nội dung mới, chất lượng cao dựa trên dữ liệu có sẵn từ quá khứ.
Gen AI mang tính vượt trội hơn bởi nó luôn được cập nhật kiến thức liên tục bởi các nhà phát triển và người dùng qua Big Data.
Chỉ chưa đến hai năm kể từ khi ra mắt, Gen AI đã có thể sáng tạo nội dung và trình bày kiến thức qua hình ảnh, luận văn, báo cáo hay video, v.v. Ngoài ra, Trí tuệ nhân tạo Tạo sinh còn hỗ trợ con người xử lý các công việc “tốn nhiều thời gian” như viết email, vẽ, v.v.
Sự ra đời của Gen AI là một đòn bẩy về năng suất của con người trong hiện tại và tương lai. Quá trình giảng dạy và khả năng tiếp thu kiến thức, sự hiệu quả trong giao tiếp hằng ngày, hay năng suất làm việc với các hệ thống dữ liệu, dây chuyền công nghiệp đều được cải thiện. Do đó, Gen AI đóng góp rất lớn đến sự phát triển vượt bậc trong mọi lĩnh vực, điển hình là sự phát triển của công nghệ, kinh tế và cả nền giáo dục toàn cầu.
Tuy nhiên, Gen AI cũng đe dọa đến những công việc mang tính lặp đi lặp lại và “học vẹt” cao, bởi nó có thể “học” và bắt chước các công việc đó nhanh chóng và chính xác. Những công việc bị đe dọa bởi Gen AI có thể là những công việc đơn giản như viết báo cáo cho đến những công việc “đòi hỏi chuyên môn cao” hơn như lập trình, thậm chí là công việc của luật sư. Nhìn chung, các ngành nghề hiện tại đã, đang và sẽ bị thay thế ít nhất một phần bởi Gen AI!
Để trở thành một công dân toàn cầu bứt phá trong thời đại Gen AI
Thầy Lương Thế Vinh nhận định rằng sự phát triển của Gen AI là không thể chối cãi. Chính vì vậy, chúng ta cần tìm cách “chung sống hoà bình” và biến Gen AI thành trợ thủ đắc lực của mình. Thầy Vinh đã chia sẻ một số lời khuyên bổ ích giúp chúng ta tận dụng được tối đa Gen AI và sử dụng nó một cách “có đạo đức và trách nhiệm với xã hội”.
Trước tiên, thầy nhấn mạnh chúng ta cần thay đổi tư duy và quan điểm của mình. Với sự phát triển bùng nổ của Gen AI hiện nay chúng ta không thể chỉ “làm ngơ” và đánh giá thấp xu hướng công nghệ mới. Thay vào đó, mỗi người cần phải chủ động học hỏi về Gen AI và học cách biến nó thành đòn bẩy năng suất bản thân.
Theo thầy Vinh, những công dân toàn cầu khi biết cách sử dụng Gen AI sẽ có năng suất cao gấp 10 lần, thậm chí là 100 lần những người còn lại. Với những người đang là giáo viên, phụ huynh, hay sắp và đang đi làm có thể bắt đầu bằng cách tự đánh giá lại trong công việc chuyên môn và hành chính của mình. Từ đó, bạn có thể tìm ra những đầu việc có thể làm nhanh hơn với sự hỗ trợ của AI.
Riêng với giáo dục, chúng ta cũng cần thay đổi lại thước đo: thế nào là “giỏi”? Ngày xưa, những cuộc thi học sinh giỏi các cấp đều là những cuộc thi đầy thử thách cho học sinh và có ý nghĩa to lớn trong việc khơi dậy đam mê học tập, đồng thời tìm kiếm nhân tài phục vụ cho đất nước. Tuy nhiên, trước thời đại của Gen AI, những cuộc thi này sẽ nhanh chóng trở nên lỗi thời và không còn nhiều ý nghĩa như trước đây.
Gen AI có khả năng học tập rất nhanh, và hiện nay chúng đang dần giải đúng cả những bài toán phức tạp với tốc độ gấp đôi, hay thậm chí gấp 10 lần con người. Tập đoàn Google hiện nay đang dần gỡ bỏ những bài kiểm tra về lập trình trong quá trình phỏng vấn của họ. Vì vậy, thầy Vinh cho rằng một người giỏi sẽ có khả năng thích ứng nhanh với sự biến đổi của thế giới và tạo ra những sản phẩm, mô hình công nghiệp, kinh doanh, hệ thống máy tính, v.v. năng suất cao.
Trong quá trình hỗ trợ học sinh lựa chọn và định hướng nghề nghiệp trong thời đại mới, chúng ta cần chú trọng định hướng về “sự lựa chọn bền vững”. Trong tương lai gần, AI sẽ thay thế gần như hoàn toàn một số ngành nghề cơ bản như thư ký, lập trình cấp thấp (tức là chỉ tạo ra những “khuôn mẫu” có sẵn và lặp đi lặp lại), thậm chí là những ngành nghề “đang hot” tại Việt Nam hiện nay như phân tích dữ liệu đơn giản.
Ngược lại, những ngành nghề đòi hỏi chuyên môn cao như cơ khí, tự động hóa, robotics, các ngành khoa học cơ bản như vật lý, hóa học hoặc những ngành tạo ra những sản phẩm hữu hình khó bị AI thay thế được.
Sự phát triển vượt bậc và nhanh chóng của Gen AI đang thay đổi và định hình lại thị trường việc làm hiện nay trong mọi lĩnh vực trên thế giới. Vì vậy, chúng ta cần nâng cao kiến thức về Gen AI và ứng dụng của chúng để tối ưu công việc của mình và trang bị các kỹ năng cần thiết để phát triển với công nghệ. Đặc biệt là với các thầy cô, việc hiểu và khai thác tốt Gen AI không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn giúp học sinh – sinh viên định hướng tốt hơn trong thời đại 4.0.
Train the Trainer 2024 tiếp tục nối tiếp Train the Trainer 2023 mang đến một chương trình đào tạo giáo viên với các bài học về Tư duy máy tính, cách ứng dụng tư duy máy tính vào giảng dạy và đặc biệt là AI và các chuyên đề về dạy học.
— — — — — — — — — —
STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.
— — —
📧Email: hello@steamforvietnam.org
🌐Website: www.steamforvietnam.org
🌐Fanpage: STEAM for Vietnam
📺YouTube: http://bit.ly/S4V_YT