Author: Nghi Bui

KHÁI NIỆM

Biến số (Variable) là một đại lượng thay đổi dùng để lưu trữ dữ liệu trên bộ nhớ của Scratch. Tại mỗi thời điểm nhất định, biến số chỉ mang một giá trị duy nhất. Nhưng có thể thay đổi giá trị của biến nhiều lần trong quá trình chạy chương trình.

Ví dụ:

Trong trò chơi Phá Đảo Thiên Thạch, chúng ta cần sử dụng biến Điểm (Score) để có thể lưu lại số Điểm của người chơi. Sau mỗi lần Bóng chạm vào Thiên Thạch, biến điểm lại thay đổi (cụ thể là tăng lên 1 điểm). 

CÁC LOẠI BIẾN

Về cơ bản, có hai loại biến số:

Biến cho tất cả các nhân vật trong trò chơi (Biến toàn cục): Giá trị của biến có thể hiển thị hay thay đổi bởi tất cả các đối tượng trong Scratch (nhân vật, sân khấu)

Biến chỉ cho nhân vật này (Biến cục bộ): Giá trị của biến chỉ có thể hiển thị và thay đổi bởi chính nhân vật mà lúc đầu chúng ta chọn để tạo biến.

HƯỚNG DẪN TẠO BIẾN

Bước 1:

Chọn nhân vật bạn muốn để tạo biến 

Bước 2:

Chọn nhóm lệnh Các biến số

Bước 3:

Chọn Tạo một biến. Sau đó màn hình sẽ hiển thị hộp thoại:

Bước 4:

Điền tên biến, chọn loại biến thích hợp rồi sau đó nhấn nút OK

Kết quả:

Sau khi nhấn OK, biến mới được tạo ra và xếp ở dưới như hình vẽ.

Ngoài ra để thao tác với biến, chúng ta có các khối lệnh sau đây:

CÁC KHỐI LỆNH VỚI BIẾN

1. Đặt biến số

Câu lệnh giúp đặt giá trị ban đầu cho biến. Ví dụ khi bắt đầu trò chơi, điểm số sẽ trở về 0, ta được khối lệnh như sau:

2. Thay đổi giá trị

Câu lệnh giúp thay đổi giá trị của biến. Ví dụ, khi Rắn ăn Ngôi Sao thì người chơi được tăng thêm 1 điểm:

Một ví dụ khác, khi chạm Quái Vật thì người chơi bị trừ đi 1 điểm:

3. Ẩn/Hiện biến số trên màn hình

Khối lệnh giúp thiết lập ẩn hay hiện biến số trên màn hình. Dưới đây là hình ảnh khi chọn Ẩn và Hiện biến Điểm. Khi hiện, biến Điểm sẽ mặc định được đặt ở vị trí trên cùng bên trái, ta cũng có thể di chuyển biến Điểm tới một vị trí khác trên màn hình.

— — —

STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.

— — —

📧Email: hello@steamforvietnam.org
🌐Website: www.steamforvietnam.org
🌐 Fanpage: Facebook
📺YouTube:  http://bit.ly/S4V_YT
🌐Zalo: Zalo Official

1. Khối lệnh phát tin (…) :

Đây là câu lệnh để phát đi một thông điệp.

Câu lệnh này truyền 1 thông điệp (các bạn có thể hiểu đơn giản là tín hiệu) cho tất cả những chỗ có câu lệnh “Khi nhận …” mà chỗ “…” là thông điệp đó.

Câu lệnh “phát tin” có thể tạo một thông điệp mới bằng cách ấn vào “Thông báo mới”.

2. Khối lệnh khi nhận (…) : 

Đây là câu lệnh để xử lý khi nhân vật nhận được thông điệp.

Ý nghĩa:

Khi nhận được thông điệp (các bạn có thể hiểu đơn giản là tín hiệu), thì thực hiện kịch bản.

Khi ấn vào hình mũi tên chỉ xuống, các bạn sẽ thấy danh sách các thông điệp đã được tạo, hoặc tạo một thông điệp mới bằng cách ấn vào “Thông báo mới”.

Chú ý : Dù không bắt buộc, nhưng các bạn nên đặt tên cho thông điệp của mình một cái tên có ý nghĩa nhé. Nó sẽ giúp ích cho các bạn rất nhiều đấy !

Ví dụ : 

Câu lệnh “Phát tin xuất hiện” này sẽ gửi thông điệp “xuất hiện” đi khi phím “Phím trắng” được ấn, và thông điệp này sẽ được nhận bởi câu lệnh “Khi nhận xuất hiện”. 

Khi nhận được thông điệp “xuất hiện”, nhân vật sẽ thực hiện hành động (xuất hiện) theo kịch bản.

3. Khối lệnh phát tin (…) và đợi

Đây cũng là câu lệnh phát tin, tức là gửi đi một thông điệp, và nó hoạt động tương tự như câu lệnh “Phát tin … “. Chỉ khác là câu lệnh này sẽ chờ cho nhân vật thực hiện xong hành động theo kịch bản, sau đó mới thực hiện câu lệnh tiếp theo

Ví dụ :

Trong đoạn lệnh này, sau khi ấn phím trắng, mèo sẽ phát đi thông điệp “Đi tới gần cá”, sau đó nói “xin chào”. Nhưng mèo không nói “xin chào” ngay sau khi phát đi thông điệp, mà chờ cho đến khi thông điệp này được thực hiện xong, là khi mèo đã đi đến chỗ cá, mèo mới nói “xin chào”.

— — —

STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.

— — —

📧Email: hello@steamforvietnam.org
🌐Website: www.steamforvietnam.org
🌐 Fanpage: Facebook
📺YouTube:  http://bit.ly/S4V_YT
🌐Zalo: Zalo Official

1. Tại sao phải sử dụng vòng lặp trong Scratch

Vòng lặp (loop) là một khái niệm cơ bản trong lập trình. Chức năng của vòng lặp là lặp đi lặp lại những hành động bên trong vòng lặp. Thay vì cứ nối đoạn chương trình với các câu lệnh giống y hệt nhau thì người ta có thể sử dụng vòng lặp để giảm số câu lệnh và khiến chương trình rõ ràng hơn.

Ví dụ:

Thay vì nối 5 câu lệnh trang phục kế tiếp, chúng ta có thể lập trình như sau:

2. Các loại vòng lặp trong Scratch

Tùy theo số lần lặp mà người ta phân ra làm ba loại: Lặp lại, Lặp lại cho đến khi và Liên tục. 

a. Vòng lặp Lặp lại: 

Ý nghĩa:

Lặp lại với số lần cố định biết trước

Ví dụ:

Một bạn nhỏ đang ở dưới chân cầu thang, cầu thang dài 10 bậc. Thay vì nối liền 10 câu lệnh di chuyển 1 bước, chúng ta có thể lặp lại câu lệnh đó 10 lần:

b. Vòng lặp Lặp lại cho đến khi:

Ý nghĩa:

Lặp lại cho đến khi thỏa mãn một điều kiện nào đó (có thể hoặc không biết trước số lần lặp, miễn là thỏa mãn điều kiện thì vòng lặp sẽ dừng lại)

Ví dụ:

Một bạn nhỏ đang ở dưới chân cầu thang, không biết trước số bậc là bao nhiêu. Miễn là bạn đó leo hết cầu thang, đến tầng gác mái thì vòng lặp dừng lại.

c. Vòng lặp Liên tục:

Ý nghĩa:

Lặp lại mãi mãi (Cho đến khi nào chương trình dừng thì sẽ dừng vòng lặp. Chừng nào chương trình còn chạy thì vẫn tiếp tục lặp)

Khi bạn muốn chơi một đoạn nhạc nền trong chương trình, bạn sẽ sử dụng vòng lặp liên tục (chơi nhạc) đến khi chương trình kết thúc.

Lưu ý: Ta vẫn có thể lập trình tiếp sau câu lệnh Lặp lại hay Lặp lại cho đến khi. Còn đối với liên tục, ta không thể nối bất cứ câu lệnh nào phía sau nó.

— — —

STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.

— — —

📧Email: hello@steamforvietnam.org

🌐Website: www.steamforvietnam.org

📺YouTube:  http://bit.ly/S4V_YT

🌐Zalo: Zalo Official

Một trong câu lệnh cơ bản của tất cả các ngôn ngữ lập trình, bao gồm cả Scratch, chính là câu lệnh Nếu … thì …

Câu lệnh Nếu được gọi là câu lệnh điều kiện. Câu lệnh này dùng để kiểm tra một điều kiện nào đó, nếu thỏa mãn điều kiện thì thực hiện câu lệnh.

Ví dụ:

Trong trường hợp này, nếu nhân vật đang chạm Mèo Min thì chương trình sẽ dừng lại các kịch bản khác cho nhân vật.

Ở đây “Dừng lại các kịch bản khác cho nhân vật” được hiểu đơn giản là các nhân vật khác sẽ dừng ở trạng thái hiện tại và không thực hiện các hành động sau nữa.

Nếu điều kiện sai (đang không chạm Mèo Min) thì sẽ không làm gì cả.

Một ví dụ khác đơn giản hơn:

Chương trình sẽ kiểm tra “Nếu hôm nay là chủ nhật? Thì đến thăm ông bà”. Trong trường hợp hôm nay không phải là chủ nhật, thì không làm gì.

MỞ RỘNG

Ngoài ra còn có câu lệnh Nếu … thì … Nếu không … thì …

Câu lệnh này gần giống với câu lệnh Nếu … thì … nguyên bản, nhưng điểm đặc biệt ở chỗ: Sau khi kiểm tra điều kiện, nếu thỏa mãn đúng điều kiện thì thực hiện nhóm lệnh 1, nếu không thỏa mãn điều kiện thì thực hiện nhóm lệnh 2.

Ví dụ:

Ở ví dụ này, nếu nhân vật đang chạm Mèo Min thì sẽ thực hiện dừng lại các kịch bản khác cho nhân vật. Trong trường hợp ngược lại (nếu đang không chạm Mèo Min) thì nhân vật sẽ di chuyển 10 bước.

Một ví dụ khác đơn giản hơn:

Chương trình sẽ kiểm tra “Nếu hôm nay là chủ nhật? Thì đến thăm ông bà”. Trong trường hợp hôm nay không phải là chủ nhật thì sẽ đến trường.

— — —

STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.

📧Email: hello@steamforvietnam.org

🌐Website: www.steamforvietnam.org

📺YouTube:  http://bit.ly/S4V_YT

🌐Zalo: Zalo Official