Tag: AI

Liệu AI có thể thay thế con người?

Trước sự ra đời của Gen AI vào năm 2022, AI là lĩnh vực khoa học máy tính hầu như chỉ dành cho các nhà khoa học và các công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Trong thời gian này, các tính năng nổi bật của AI thường xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử hay tài chính như giới thiệu sản phẩm, đề xuất các video và quảng cáo trên mạng xã hội, hay dự báo khấu hao, v.v. Mặc dù vậy, AI trên thực tế chỉ được ứng dụng bởi các doanh nghiệp có nguồn lực tài chính ổn định. 

Bên cạnh đó, AI thường được sử dụng trong nghiên cứu khoa học, đặc biệt ở các lĩnh vực chuyên sâu, phục vụ mục đích nghiên cứu và xây dựng mô hình dự báo. Do đó, dù có giá thành bản quyền cao cùng với các tính năng chuyên biệt, chiều rộng của ứng dụng AI không lớn.

Tuy nhiên, thế giới nhanh chóng chứng kiến cuộc cách mạng công nghệ mới vào cuối năm 2022 với sự ra đời của Generative AI (Gen AI), hay còn gọi là Trí tuệ nhân tạo Tạo sinh. Đây là một nhánh của AI, tập trung vào khả năng tạo ra hình ảnh, văn bản, và các dạng nội dung mới, chất lượng cao dựa trên dữ liệu có sẵn từ quá khứ.

Gen AI mang tính vượt trội hơn bởi nó luôn được cập nhật kiến thức liên tục bởi các nhà phát triển và người dùng qua Big Data. 
Chỉ chưa đến hai năm kể từ khi ra mắt, Gen AI đã có thể sáng tạo nội dung và trình bày kiến thức qua hình ảnh, luận văn, báo cáo hay video, v.v. Ngoài ra, Trí tuệ nhân tạo Tạo sinh còn hỗ trợ con người xử lý các công việc “tốn nhiều thời gian” như viết email, vẽ, v.v.

Sự ra đời của Gen AI là một đòn bẩy về năng suất của con người trong hiện tại và tương lai. Quá trình giảng dạy và khả năng tiếp thu kiến thức, sự hiệu quả trong giao tiếp hằng ngày, hay năng suất làm việc với các hệ thống dữ liệu, dây chuyền công nghiệp đều được cải thiện. Do đó, Gen AI đóng góp rất lớn đến sự phát triển vượt bậc trong mọi lĩnh vực, điển hình là sự phát triển của công nghệ, kinh tế và cả nền giáo dục toàn cầu.

Tuy nhiên, Gen AI cũng đe dọa đến những công việc mang tính lặp đi lặp lại và “học vẹt” cao, bởi nó có thể “học” và bắt chước các công việc đó nhanh chóng và chính xác. Những công việc bị đe dọa bởi Gen AI có thể là những công việc đơn giản như viết báo cáo cho đến những công việc “đòi hỏi chuyên môn cao” hơn như lập trình, thậm chí là công việc của luật sư. Nhìn chung, các ngành nghề hiện tại đã, đang và sẽ bị thay thế ít nhất một phần bởi Gen AI!

Để trở thành một công dân toàn cầu bứt phá trong thời đại Gen AI

Thầy Lương Thế Vinh nhận định rằng sự phát triển của Gen AI là không thể chối cãi. Chính vì vậy, chúng ta cần tìm cách “chung sống hoà bình” và biến Gen AI thành trợ thủ đắc lực của mình. Thầy Vinh đã chia sẻ một số lời khuyên bổ ích giúp chúng ta tận dụng được tối đa Gen AI và sử dụng nó một cách “có đạo đức và trách nhiệm với xã hội”.

Trước tiên, thầy nhấn mạnh chúng ta cần thay đổi tư duy và quan điểm của mình. Với sự phát triển bùng nổ của Gen AI hiện nay chúng ta không thể chỉ “làm ngơ” và đánh giá thấp xu hướng công nghệ mới. Thay vào đó, mỗi người cần phải chủ động học hỏi về Gen AI và học cách biến nó thành đòn bẩy năng suất bản thân. 

Theo thầy Vinh, những công dân toàn cầu khi biết cách sử dụng Gen AI sẽ có năng suất cao gấp 10 lần, thậm chí là 100 lần những người còn lại. Với những người đang là giáo viên, phụ huynh, hay sắp và đang đi làm có thể bắt đầu bằng cách tự đánh giá lại trong công việc chuyên môn và hành chính của mình. Từ đó, bạn có thể tìm ra những đầu việc có thể làm nhanh hơn với sự hỗ trợ của AI.

Riêng với giáo dục, chúng ta cũng cần thay đổi lại thước đo: thế nào là “giỏi”? Ngày xưa, những cuộc thi học sinh giỏi các cấp đều là những cuộc thi đầy thử thách cho học sinh và có ý nghĩa to lớn trong việc khơi dậy đam mê học tập, đồng thời tìm kiếm nhân tài phục vụ cho đất nước. Tuy nhiên, trước thời đại của Gen AI, những cuộc thi này sẽ nhanh chóng trở nên lỗi thời và không còn nhiều ý nghĩa như trước đây. 

Gen AI có khả năng học tập rất nhanh, và hiện nay chúng đang dần giải đúng cả những bài toán phức tạp với tốc độ gấp đôi, hay thậm chí gấp 10 lần con người. Tập đoàn Google hiện nay đang dần gỡ bỏ những bài kiểm tra về lập trình trong quá trình phỏng vấn của họ. Vì vậy, thầy Vinh cho rằng một người giỏi sẽ có khả năng thích ứng nhanh với sự biến đổi của thế giới và tạo ra những sản phẩm, mô hình công nghiệp, kinh doanh, hệ thống máy tính, v.v. năng suất cao.

Trong quá trình hỗ trợ học sinh lựa chọn và định hướng nghề nghiệp trong thời đại mới, chúng ta cần chú trọng định hướng về “sự lựa chọn bền vững”. Trong tương lai gần, AI sẽ thay thế gần như hoàn toàn một số ngành nghề cơ bản như thư ký, lập trình cấp thấp (tức là chỉ tạo ra những “khuôn mẫu” có sẵn và lặp đi lặp lại), thậm chí là những ngành nghề “đang hot” tại Việt Nam hiện nay như phân tích dữ liệu đơn giản. 

Ngược lại, những ngành nghề đòi hỏi chuyên môn cao như cơ khí, tự động hóa, robotics, các ngành khoa học cơ bản như vật lý, hóa học hoặc những ngành tạo ra những sản phẩm hữu hình khó bị AI thay thế được.

Sự phát triển vượt bậc và nhanh chóng của Gen AI đang thay đổi và định hình lại thị trường việc làm hiện nay trong mọi lĩnh vực trên thế giới. Vì vậy, chúng ta cần nâng cao kiến thức về Gen AI và ứng dụng của chúng để tối ưu công việc của mình và trang bị các kỹ năng cần thiết để phát triển với công nghệ. Đặc biệt là với các thầy cô, việc hiểu và khai thác tốt Gen AI không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn giúp học sinh – sinh viên định hướng tốt hơn trong thời đại 4.0.

Train the Trainer 2024 tiếp tục nối tiếp Train the Trainer 2023 mang đến một chương trình đào tạo giáo viên với các bài học về Tư duy máy tính, cách ứng dụng tư duy máy tính vào giảng dạy và đặc biệt là AI và các chuyên đề về dạy học.

— — — — — — — — — —

STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.

— — —

📧Email: hello@steamforvietnam.org

🌐Website: www.steamforvietnam.org

🌐Fanpage: STEAM for Vietnam

📺YouTube: http://bit.ly/S4V_YT

Đi kèm với sự phát triển của AI trong thời đại công nghệ, nỗi lo âu về sự đe dọa của AI tới đời sống của con người cũng dần lớn lên. Tuy nhiên, AI không thay thế con người mà là một nền tảng giúp quy trình vận hành được tối ưu, hiệu quả hơn. Vì vậy con người và AI cần hợp tác để cùng nhau phát triển. Trong đó, kỹ năng giải quyết vấn và tối ưu sức mạnh của trí tuệ nhân tạo là yếu tố chính giúp nâng cao hiệu quả công việc và nắm bắt cơ hội trong kỷ nguyên số.

Tư duy máy tính (computational thinking) là chìa khóa để con người thích nghi với thế giới AI. Đây là kỹ năng thiết yếu giúp con người phân tích vấn đề, tìm kiếm giải pháp sáng tạo và sử dụng công nghệ hiệu quả.

Con người và AI cùng hợp tác

Trí tuệ nhân tạo là công nghệ giúp máy tính có thể suy nghĩ như con người, bắt đầu hỗ trợ những công việc cơ bản trong cuộc sống. AI đã mở ra một thế giới mới dựa trên dữ liệu, đòi hỏi những cách tiếp cận sáng tạo để giải quyết vấn đề. Trong đó, tư duy máy tính là cách tiếp cận giúp con người phân tích, đưa ra giải pháp và làm chủ công nghệ AI. 

Khái niệm về tư duy máy tính xuất hiện từ những năm 1950, nhưng cụm từ này chỉ được sử dụng lần đầu tiên bởi giáo sư Seymour Papert vào năm 1980.  Đến năm 2006, Jeannette Wing đã chỉ ra tư duy máy tính là một kỹ năng cơ bản và cần thiết cho tất cả mọi người, không phải chỉ cho các kỹ sư máy tính. Giáo sư Wing cũng khẳng định tầm quan trọng của việc tích hợp tư duy máy tính vào tất cả các môn học của học sinh. Học sinh được học về tư duy máy tính sẽ xử lý các việc hàng ngày tốt hơn. 

Bên cạnh đó, tư duy máy tính là một trong những lĩnh vực nghiên cứu quan trọng ở Mỹ và các nước châu Âu. Prolog là một tổ chức điển hình với nhiệm vụ phổ biến tư duy máy tính toàn cầu và tích hợp tư duy máy tính trong giáo dục và cuộc sống hàng ngày. Quỹ khoa học quốc gia Mỹ (NSF) đã đầu tư 100 triệu đô cho chương trình CDI về tư duy máy tính cho kỹ sư và khoa học. Tại Việt Nam, STEAM for Vietnam đã và đang phổ biến tích hợp tư duy máy tính đến rất nhiều học sinh Việt Nam trên khắp thế giới.

Con người và AI cùng hợp tác

Tư duy máy tính gồm 4 bước chính: tách (decomposition), tìm (pattern recognition), nhìn (abstraction), viết (algorithms). Khi giải quyết một vấn đề, chúng ta cần chia nhỏ vấn đề, phát hiện quy luật và áp dụng chúng, khái quát hoá, và tạo thuật toán để giải quyết.

4 bước trên tương tự với cách hoạt động của trí tuệ nhân tạo. Chia nhỏ vấn đề (divide and conquer) là một trong những kỹ thuật giải quyết vấn đề cổ điển của máy tính, được sử dụng trong học tăng cường (reinforcement learning), khi máy tính khám phá các tình huống để đưa ra quyết định. Tìm ra các đặc tính chung là sức mạnh chính của các công nghệ học sâu (deep learning) khi có một lượng dữ liệu đủ lớn. Bằng việc tìm hiểu về cả tư duy máy tính và trí tuệ nhân tạo, chúng ta sẽ học được thêm về cách suy nghĩ, giải quyết vấn đề hiệu quả, và quan trọng nhất là giải quyết các vấn đề phức tạp quy mô lớn cùng với AI.

TTNV – Chìa khoá vàng trong tư duy máy tính

Tư duy máy tính tồn tại ở nhiều ngành nghề khác nhau, từ sinh học, tài chính, đến ngôn ngữ, thiết kế. Chẳng hạn trong sinh học, tư duy máy tính đã được sử dụng để giúp giải mã bộ gen của con người, giúp mô phỏng các chu trình phức tạp của tự nhiên. 

Không chỉ trong môi trường học thuật, tư duy máy tính còn được áp dụng trong cuộc sống hàng ngày. Một ví dụ áp dụng tư duy máy tính trong đời sống được thể hiện qua việc sắp xếp thứ tự vật dụng và đồ ăn trong một hàng buffet. Tại đây, chúng ta thường thấy đũa, thìa, nĩa thường được để ở cuối hàng, thuận lợi cho quá trình khách hàng lấy được các dụng cụ và thức ăn chỉ trong một lần đi. Khách hàng không cần phải bận tâm về đĩa, thìa, nĩa khi lấy thức ăn vào đĩa. Chính vì tư duy máy tính xuất hiện xung quanh chúng ta, việc giáo dục tư duy máy tình từ sớm là rất quan trọng.

Tư duy máy tính trong nghệ thuật sắp đặt hàng buffet

Thấu hiểu sự cần thiết của việc tìm hiểu về tư duy máy tính và AI, vào mùa hè này, STEAM for Vietnam sẽ triển khai chương trình đào tạo Train the Trainer 2024, nối tiếp sự thành công của Train the Trainer 2023 để tiếp tục mang đến chuỗi hoạt động đào tạo giáo viên tiền phương nhằm nâng cao chuyên môn giảng dạy. Đặc biệt trong chương trình năm nay, các thầy cô không chỉ được tìm hiểu về Tư duy máy tính, cách ứng dụng tư duy vào giảng dạy với một ví dụ cụ thể là công cụ Scratch mà còn được tìm hiểu về AI – tương lai của giáo dục.

Train the Trainer 2024 tiếp tục nối tiếp Train the Trainer 2023 mang đến một chương trình đào tạo giáo viên với các bài học về Tư duy máy tính, cách ứng dụng tư duy máy tính vào giảng dạy và đặc biệt là AI và các chuyên đề về dạy học.

Người viết: Phạm Phương Nam

— — —

STEAM for Vietnam Foundation là tổ chức phi lợi nhuận 501(c)(3) được thành lập tại Hoa Kỳ với sứ mệnh thúc đẩy các hoạt động liên quan tới giáo dục STEAM (Science — Khoa học, Technology — Công nghệ, Engineering — Kỹ thuật, Arts — Nghệ thuật, Mathematics — Toán học) tại Việt nam. STEAM for Vietnam được thành lập và vận hành bởi đội ngũ tình nguyện viên là du học sinh và chuyên gia người Việt trên khắp thế giới.

— — —

📧Email: hello@steamforvietnam.org

🌐Website: www.steamforvietnam.org

🌐Fanpage: STEAM for Vietnam

📺YouTube: http://bit.ly/S4V_YT

🌐Zalo: Zalo Official

📍Donation: https://www.steamforvietnam.org/donation